මේ වන විට ඔක්ස්ෆර්ඩ් / ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ලොව පුරා බෙදා හැරීම ආරම්භ වී ඇත. පෙබරවාරි 21 වන දා වන විට එක්සත් රාජධානියේ මිලියන 17,582,121ක ජනතාවට අවම වශයෙන් එක් කොවිඩ් එන්නතක් ලබා දී තිබිණි. මෙම වැඩසටහන වැඩිහිටියන් පස් දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකුට එන්නත ලැබෙන පරිදි සකසා තිබිණි. එරට තුළ වයස අවුරුදු 80 සහ ඊට වැඩි පුද්ගලයින්ගෙන් 90%කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් එන්නත ලබා ඇත. තුන්වන සහ හතරවන ප්‍රමුඛතා කාණ්ඩවල එන්නත් ලබා දීම ආරම්භ කර ඇති අතර, මිලියන 5.6ක ජනතාවක් සායනිකව අතිශයින් අවදානමට ලක්විය හැකි අය ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත.
පෙබරවාරි 2 වන දින ලැබුණු නව ප්‍රතිඵලවලින් පෙනී ගියේ ඔක්ස්ෆර්ඩ් – ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතෙහි එක් මාත්‍රාවක් කොවිඩ් සම්ප්‍රේෂණයෙන් තුනෙන් දෙකක් වළක්වන බව යි.
ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා / ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත ක්‍රියාත්මක වන්නේ කෙසේද?
ChAdOx1 nCoV-19 ලෙස හඳුන්වන මෙම එන්නත චිම්පන්සියන් තුළ සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව ඇති කරවනසුලු පොදු වෛරසයක, දුර්වල කොටසක් යොදා ගනිමින් නිපදවා ඇත.
උණ, සිකා සහ මැදපෙරදිග ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය (මර්ස්) ඇතුළු රෝග කාරක කිහිපයකට එරෙහිව එන්නත් නිපදවීමට පර්යේෂකයන් දැනටමත් මෙම තාක්ෂණය භාවිතා කර ඇත. වෛරසය ජානමය වශයෙන් වෙනස් කර ඇති බැවින් එය මිනිසුන් තුළ වර්ධනය විය නොහැකි බව කියවේ.
එන්නත ශරීරය තුළ ඇති සෛලවලට ඇතුළු වන විට, එය මෙම ප්‍රවේණි කේතය භාවිතා කරමින් කොරෝනා වයිරසයේ මතුපිට ස්පයික් ප්‍රෝටීන නිපදවයි. මෙය ප්‍රතිශක්තිකරණයක් ඇති කරයි.
එය කෙතරම් ඵලදායී ද?
කේම්බ්‍රිජ් හි මූලස්ථානය සහිත බ්‍රිතාන්‍ය-ස්වීඩන් බහුජාතික ඖෂධ හා ජෛව ඖෂධ සමාගමක් වන ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලය සහ ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා නිවේදනය කළේ බොහෝ අය රෝගාතුර වීම වැළැක්වීම සඳහා ඔවුන්ගේ එන්නත වඩාත් ඵලදායී වන අතර වැඩිහිටියන් ඇතුළු විවිධ වයස් කාණ්ඩවලට එය සාර්ථක වන බවයි.
පළමු මාත්‍රාවෙන් දින 22 කට පමණ පසු Sars-Cov-2ට එරෙහි අර්ධ ප්‍රතිශක්තියක් හඳුනාගැනීමට හැකි බව MHRA වාර්තා කරයි.
දෙසැම්බර් මස මුලදී ලැන්සෙට්හි පළ කරන ලද දත්තවලට අනුව, එන්නත 62%ක් ඵලදායී වේ. කොවිඩ් -19 වැළැක්වීම සඳහා 4,440 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමක් අතර, එන්නත සඳහා සම්මත මාත්‍රාවන් දෙකක් ලබා දී ඇති අතර, 4,455 දෙනෙකුට ප්ලේසෙබෝ ඖෂධයක් ලබා දී ඇත.
ප්ලේසෙබෝ ඖෂධය ලබා දුන් පුද්ගලයින් අතර, 10 දෙනෙකු කොරොනා වෛරසය වැළඳීමෙන් රෝහල් ගත කර ඇති අතර, දරුණු ලෙස කෝවිඩ් -19 වැළඳුණු රෝගීන් දෙදෙනෙකු මියගොස් ඇත. කෙසේ වෙතත්, එන්නත ලබා ගත් අය අතර, රෝහල් ගතවීම් හෝ දරුණු රෝගී අවස්ථා වාර්තා වී නැත. මාත්‍රා පාලන ක්‍රම දෙකෙහිම ඒකාබද්ධ විශ්ලේෂණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එන්නතෙහි සාමාන්‍ය කාර්යක්ෂමතාව 70.4% කි.
නව ප්‍රතිඵල වලට අනුව, ඔක්ස්ෆර්ඩ්-ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතෙහි එක් මාත්‍රාවක් කෝවිඩ් සම්ප්‍රේෂණයෙන් තුනෙන් දෙකක් වළක්වයි. පෙබරවාරි 2 වන දින නිකුත් කරන ලද දත්ත මගින් හෙළි වූයේ මාත්‍රා දෙක ම ලබා ගත් පසු රෝහල් ගත වීම සියයට සියයක් වළක්වාගත හැකි බවයි.
එක් මාත්‍රාවක් ලබා ගැනීම 76% ක් ඵලදායී වන බව අධ්‍යයනයෙන් අනාවරණය වී ඇති අතර, දෙවන මාත්‍රාවෙන් පසුව එය සියයට 82.4 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. තව ද දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගැනීමට දින 28 සිට දින 90 දක්වා ප්‍රමාද වුවහොත් එන්නත සමස්තයක් වශයෙන් වඩා ඵලදායී වාය හැකි බව සොයාගෙන ඇත. එහෙත් මේ බව ස්ථිර නැත.
නව ප්‍රභේදයන්ට එරෙහිව එය ක්‍රියා කරයි ද?
එංගලන්තයේ හඳුනාගෙන ඇති වේගයෙන් බෝ වන කොවිඩ් -19 ප්‍රභේදය වැළැක්වීමේ දී ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා / ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත තරමක් අඩු ඵලදායීතාවක් දක්වනු ඇත.
“එක්සත් රාජධානියේ ප්‍රභේදය පිළිබඳ වැඩිම දත්ත අප සතුව ඇත. එහෙයින් එන්නතෙන් කිසියම් ආරක්ෂාවක් ලැබෙනු ඇති බව කිව හැකි ය. එහෙත් ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත නිපදවා තිබෙනුයේ පෙර ප්‍රභවයට අනුව වන හෙයින් නව ප්‍රභේදයෙන් බේරීම සඳහා 100%ක් හැකි වනු ඇතැයි කීම අසීරු ය.”බ්‍රිතාන්‍යයේ එන්නත හා ප්‍රතිශක්තිකරණය පිළිබඳ ඒකාබද්ධ කමිටුවේ කොවිඩ් -19 ප්‍රතිශක්තිකරණයේ සභාපති, වී ෂෙන් ලිම් ජනවාරි 13 දා පැවසීය.
එන්නත නිර්මාණය කළ ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවියේ පර්යේෂකයන් පවසන්නේ පරීක්ෂාවට ලක් කළ මුල් කෝවිඩ් -19 වික්‍රියා සමඟ සසඳන විට මෙම එන්නත නව ප්‍රභේදයට ද එක හා සමාන කාර්යක්ෂමතාවයක් දක්වන බවයි.
ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත අත්හදා බැලීමේ ප්‍රධාන විමර්ශකයෙකු වන මහාචාර්ය ඇන්ඩෲ පොලාර්ඩ් පවසන්නේ ද එන්නත නිසා මුල් වෛරසයෙන් ආරක්ෂා වනවා පමණක් නොව නව ප්‍රභේදයක් වන B.1.1.7වලින් ද ආරක්ෂාව සලසන බවයි.
එනමුත් දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රථම වරට සොයාගත් කොවිඩ් -19 ප්‍රභේදයෙන් ආරක්ෂා වීම සඳහා ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත අවම ඵලදායීතාවක් දක්වන බව පර්යේෂණවලින් හෙළි වී තිබේ. ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත එම ප්‍රභේදයට එරෙහිව ඵලදායී වන්නේ 10%ක් පමණි.
දකුණු අප්‍රිකාවේ විට්වෝටර්ස්රාන්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලය සහ ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලය විසින් කරන ලද මෙම අධ්‍යයනයෙන් පුද්ගලයන් 2,000 ක පමණ පිරිසකගේ E484K විකෘතිය විශ්ලේෂණය කළ අතර ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් තරුණ හා සෞඛ්‍ය සම්පන්න අය වූහ. මෙම සොයාගැනීමෙන් පසු පෙබරවාරි 8 වන සඳුදා දකුණු අප්‍රිකානු බලධාරීන් විසින් රටේ එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන අත්හිටුවන ලදී.
දකුණු අප්‍රිකාවේ වසංගත රෝග පිළිබඳ මහාචාර්ය සලීම් අබ්දූල් කරීම් මහතා මෙසේ පැවසීය. “රෝහල් ගතවීම සහ දරුණු රෝග වැළැක්වීම සඳහා ඵලදායී නොවන එන්නතක් සමඟ මිනිසුන් මිලියනයකට හෝ මිලියන දෙකකට එන්නත ලබා දෙන තත්වයක් ඇති කර ගැනීමට අපට අවශ්‍ය නැත.”
එනමුත් බොහෝ ප්‍රවීණයන් පෙන්වා දී ඇත්තේ දකුණු අප්‍රිකානු ප්‍රභේදය පිළිබඳ අධ්‍යයනය මද බව ය. එහි දී ඔවුන් බොහෝ දුරට යෞවනයන් පිරිසකගේ මෘදු හා මධ්‍යස්ථ රෝග වළක්වා ගන්නේ ද යන්න සොයා බැලූ නමුත්, දරුණු රෝග, රෝහල්ගත වීම් සහ මරණ වළක්වා ගත හැකි ද යන්න සොයා බලා තිබුණේ නැත.
ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවියේ එන්නත් විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරියක වන සාරා ගිල්බට් පැවසුවේ එන්නත මඟින් කොවිඩ් වෛරසයෙන් ඇති වන දරුණු රෝගාබාධ වළක්වා ගත හැකි බව යි.
කෙසේ වෙතත්, බ්‍රිතාන්‍යයේ සංසරණය වන නව කොරෝනා වෛරස ප්‍රභේද සමඟ සාර්ථකව කටයුතු කළ හැකි නවීකරණය කරන ලද ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත සරත් සෘතුවේ දී එළිදැක්වීමට නියමිත ය. එය ඉදිරි මාසවල දී අත්හදා බලනු ඇතැයි විද්‍යාඥයෝ පවසති. එහෙයින් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල භාවිතය සඳහා ඔක්ස්ෆර්ඩ් – ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත අනුමත කිරීමට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පියවර ගෙන තිබේ.
මොඩර්නා සහ ෆයිසර්-බයෝටෙක් යන සමාගම් දෙක ම කියා සිටියේ බ්‍රිතාන්‍යයේ සහ දකුණු අප්‍රිකාවෙන් සොයාගත් කොවිඩ් වෛරසයේ නව ප්‍රභේදයන්ට එරෙහිව ඔවුන්ගේ එන්නත් වඩාත් ඵලදායී වන නමුත් දකුණු අප්‍රිකා ප්‍රභේදයෙන් ආරක්ෂා වීමට ඇති හැකියාව පිළිබඳ 100%ක් විශ්වාසය තැබිය නොහැකි බව යි.
මේ සඳහා පූර්වාරක්ෂාවක් ලෙස, මෝඩර්නා ආයතනය විසින් දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රභේදයට එරෙහිව බූස්ටරයක් ලෙස භාවිත කළ හැකි නව එන්නතක් නිපදවීමට පටන් ගෙන තිබේ.
අනාගත ප්‍රභේදයන් පරාජය කිරීම සඳහා නිර්මාණය කරන ලද එන්නත් මාත්‍රා මිලියන 50ක් සඳහා එක්සත් රාජධානියේ රජය ජර්මනියේ CureVac සමාගම සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කර ඇති බව ද පෙබරවාරි 5 වන දින නිවේදනය කරන ලදී.
එන්නත ගැන ජර්මනිය පවසා ඇත්තේ කුමක්ද?
ජනවාරි 29 වන දින යුරෝපා සංගමයේ වැඩිහිටියන් සඳහා ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත අනුමත කරන ලදී.
එන්නත් බලධාරීන්ගේ කෙටුම්පත් නිර්දේශයකින් පසුව එහි භාවිතය වයස අවුරුදු 18ත් 64ත් අතර අයට පමණක් සීමා කරන ලෙස ජර්මනිය ඉල්ලා සිටියේය.
“මන්දයත් වයස අවුරුදු 65 සිට එන්නතෙහි ඵලදායීතාවය තක්සේරු කිරීමට දැනට ප්‍රමාණවත් දත්ත නොමැත” යැයි ජර්මනියේ රෝග පාලනය පිළිබඳ ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථානය වන රොබට් කොච් ආයතනයේ ස්ථාවර එන්නත් කොමිසම (ස්ටිකෝ) පැවසීය.
ජර්මානු නිර්දේශය නිකුත් කරනු ලැබුවේ ස්වාධීන වෛද්‍යවරුන් හා විද්‍යාඥයින්ගෙන් සැදුම්ලත් මණ්ඩලයක් විසිනි. වයස්ගත පුද්ගලයින් සඳහා මෙම එන්නත අකාර්යක්ෂම බව ඔවුන් නිගමනය නොකළ නමුත් සායනික අත්හදා බැලීම්වලින් විශ්වාසදායක දත්ත ලබා දීම සඳහා වයස අවුරුදු 65ට වැඩි, ප්‍රමාණවත් තරම් පරීක්ෂණ විෂයයන් ඇතුළත් කර නොතිබුණි.
ඩෙන්මාර්කය, නෝර්වේ, ප්‍රංශය සහ ස්වීඩනය වයස අවුරුදු 65 ට වැඩි පුද්ගලයින්ට ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ලබා නොදීමට තීරණය කර තිබේ. දත්ත හිඟයක් සඳහන් කරමින් පෝලන්තය පවසා ඇත්තේ ඔවුන් ද මෙම එන්නත වයස අවුරුදු 18 – 60 අතර පුද්ගලයින් සඳහා පමණක් භාවිතා කරන බවයි.
කෙසේ වෙතත්, යුරෝපයීය ඖෂධ නියාමකයින් විසින් එන්නත අනුමත කරන ලද අතර, ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත මහලු අයට ද සුදුසු යැයි විශ්වාස කරන බව පසුකාලීන ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ විද්‍යාඥයින් විසින් දන්වා සිටින ලදී. එක්සත් රාජධානිය ද එය අනුමත කර තිබේ.
කෙසේ වෙතත් ඖෂධ හා සෞඛ්‍ය නිෂ්පාදන නියාමන ඒජන්සිය (එම්.එච්.ආර්.ඒ.) පවසා ඇත්තේ, සෑම මාත්‍රා 1,000කට ම අතුරු ආබාධ 3ක් වාර්තා වී ඇති බව යි. එනමුත් වාර්ෂික උණ එන්නත ලබා දීමේ දී ද මේ හා සමාන ගැටලු වාර්තා වී තිබිණි.
එය ෆයිසර් සහ මෝඩර්නාගේ එන්නත්වලින් වෙනස්ද?
ඔව්. ෆයිසර් සහ මෝඩර්නා යනු මැසෙන්ජර් ආර්එන්ඒ (එම්ආර්එන්ඒ) එන්නතයි.
සාම්ප්‍රදායික එන්නත් නිපදවනු ලබන්නේ වෛරසයේ දුර්වල ආකාර භාවිතා කරමිනි, නමුත් mRNAs භාවිතා කරන්නේ වෛරසයේ ජාන කේතය පමණි.
එම්ආර්එන්ඒ එන්නතක් ශරීරයට එන්නත් කර සෛල තුළට ඇතුළු වන අතර ප්‍රතිදේහජනක නිපදවීමට ඔවුන්ට කියයි.
මෙම ප්‍රතිදේහජනක ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය විසින් හඳුනාගෙන ඇති අතර එය කිරීටක වෛරසයට එරෙහිව සටන් කිරීමට සූදානම් කරයි.
MRNA එන්නතක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා වෛරසයක් අවශ්‍ය නොවේ. මෙයින් අදහස් කරන්නේ එන්නත නිපදවිය හැකි වේගය වැඩිවන බවයි.
ෆයිසර් සහ මෝඩර්නා එන්නත් දෙකම එක්සත් ජනපදයේ අනුමත කර ඇත.
එක්සත් රාජධානියේ රජය විසින් ෆයිසර් එන්නත නිපදවීම දෙසැම්බර් 8 වන දින ආරම්භ කරන ලදී.
ෆයිසර් එන්නත මෙන් නොව ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නතට අතිශය අඩු උෂ්ණත්වයක් අවශ්‍ය නොවේ.
ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නතට 2C සහ 8C අතර උෂ්ණත්වයක් අවශ්‍ය වන අතර අවම වශයෙන් මාස හයක්වත් ගබඩා කළ හැකිය.
ගෘහස්ථ ශීතකරණයක් තුළ සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය මෙය වන අතර මෙය එන්නත යෙදවීම වඩාත් පහසු සහ වේගවත් කරනු ඇත.
ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත මහා පරිමාණයෙන් නිපදවිය හැකිද?
ඔව්. එක්සත් රාජධානියේ රජය සිය කොන්ත්‍රාත්තුවේ කොටසක් ලෙස මාත්‍රාවන් මිලියන 100 ක් ලබාගෙන ඇති අතර එය ජනගහණයෙන් බහුතරයකට ප්‍රමාණවත් වේ.
එක්සත් රාජධානියේ එන්නත කාර්ය සාධක බලකායේ ප්‍රධානී, ව්‍යාපාර ධනවාදී කේට් බිංහැම් පවසා ඇත්තේ එය මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය කළ හැකි බවට තමා විශ්වාස කරන බවයි.
එය නිෂ්පාදනය කරන්නේ කොහේද?
පළමු වරට යුරෝපයෙන් මාත්‍රාවන් කිහිපයක් පැමිණියද, බහුතරය එක්සත් රාජධානියේ සැපයුම් දාමයෙන් ලබා දෙනු ඇත.
ජනවාරි 16 වෙනිදා නිකුත් කළ සුවිශේෂී වාර්තාවක, ටෙලිග්‍රාෆ් විසින් ඩොලර් මිලියන 158 ක “සුපිරි කර්මාන්ත ශාලාවක්” සඳහා සැලසුම් බෙදාහදා ගත් අතර එය බ්‍රිතාන්‍ය භූමියේ හදිසි එන්නතක් මීටර් 70 ක මාත්‍රාවක් නිපදවනු ඇත. කර්මාන්ත ශාලාව මේ වසර අගදී විවෘත වේ.
ඔබට ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නතෙහි මාත්‍රා දෙකක් අවශ්‍යද?
වයස අවුරුදු 18 ට වැඩි අයට සති හතරත් 12ත් අතර කාල පරාසයක් සහිතව මාත්‍රා දෙකක් ලැබිය යුතු බව MHRA නිර්දේශ කර ඇත.
මෙම එන්නත වැඩිහිටියන්ට වැදගත් වේ ද?
සාමාන්‍ය උණ රෝගයකටමෙන් කොවිඩ් -19 එන්නත වැඩිහිටි පුද්ගලයින් සඳහාද ක්‍රියා නොකරනු ඇතැයි යන කනස්සල්ල පවතී.
කෙසේ වෙතත්, ඔක්ස්ෆර්ඩ් / ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා දත්තවලට අනුව තරුණ හා වැඩිහිටි වැඩිහිටියන් අතර “සමාන” ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාර ඇති වී තිබේ.
ගර්භනී කාන්තාවන්ට එන්නත ලබා ගත හැකිද?
ගර්භනී කාන්තාවන්ට සහ මව්කිරි දෙන මව්වරුන්ට ඔක්ස්ෆර්ඩ් සහ ෆයිසර් කොරෝනා වයිරස් එන්නත් ලබා ගැනීම සඳහා කොල එළියක් ලබා දී ඇත.
සාම්ප්‍රදායිකව ගර්භනී කාන්තාවන් සායනික අත්හදා බැලීම්වලට ඇතුළත් කර නැත, නමුත් සමාලෝචනයක් කිරීමෙන් අනතුරුව MHRA විසින් ගර්භනී කාන්තාවන්ට එන්නත ලබා ගැනීමට අවස්ථාව ලබා දෙන ලෙස නිර්දේශ කරනුයේ ඔවුන් අවදානමට ලක්වන බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැති බැවිනි.
අසාත්මිකතා ඇති අයට එන්නත ලබා ගත හැකිද?
එන්නත මුලින් බෙදා හැරීමේදී ඇති වූ අහිතකර සිදුවීම් අතළොස්සක් හේතුවෙන් දරුණු අසාත්මිකතා වලින් පීඩා විඳින අය සඳහා ෆයිසර් එන්නත ලබා දීම තාවකාලිකව නවතා දමන ලදී.
“අවම වශයෙන් එක්සත් රාජධානියේ 800,000 ක්, බොහෝ විට එක්සත් ජනපදයේ මිලියනයහමාරකට” ෆයිසර් එන්නත දැනටමත් ලැබී ඇති බව ආචාර්ය ජූන් රේන් පැවසීය.
ශ්‍රීනි ලංකා ජයකොඩි
About The Author
අත නොහැර කියවන තැන
ආර්තවහරණය පිළිබඳ මිථ්‍යාවන් හතක් !
කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලය තට්ටය මට්ටු කරමින් තෙලක් බෙදයි
ඉදිරි දශකය ජයගත හැකි අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ගැන සමාජ විද්‍යාත්මක කථිකාවක්